Ιδιωτικό σχολείο, σχολικό, ενοίκιο, διακοπές, νταντά, δασκάλα αγγλικών για ιδιαίτερα, σχολή μπαλέτου, στολή μπαλέτου, μάθημα τένις, μάθημα καράτε, έξοδα για ρούχα, εξωσχολικές δραστηριότητες, παιδικά πάρτι κάθε Σαββατοκύριακο, οδοντίατρος, παιδίατρος, εμβόλια, ορθοπεδικός, ορθοδοντικός, οφθαλμίατρος, παιχνίδια, βιβλία, γραφική ύλη, κομπιούτερ, σινεμά, θέατρο, φαγητό έξω, delivery, η λίστα δεν τελειώνει.
Χορός, τένις, κολύμβηση, βόλεϊ, χορωδία, μπάσκετ, ισπανικά, γαλλικά, γερμανικά, σκάκι, στίβος, σύγχρονος χορός, μπάντμιντον, καράτε, κουνγκ φου, τζούντο, χιπ-χοπ, αναρρίχηση, κινέζικα, μίνι τένις, μίνι ποδόσφαιρο, πρόσκοποι, πιάνο, κιθάρα, σαξόφωνο. Και λογοθεραπεία. Και παιδοψυχολόγος. Και σίγουρα πολλά ακόμη.
Και πώς μεταφράζονται όλα αυτά σε ευρώ; Τα θέλω και τα πρέπει επαναλαμβάνονται. Η κατάσταση ανεξέλεγκτη πριν και μετά την οικονομική κρίση. Όλοι μιλάμε για θυσίες, στην ευημερία, στο βόλεμα, όλα για το μέλλον των παιδιών μας, το δικαίωμα στην ελπίδα, αυτό όμως μοιάζει περισσότερο σαν προεκλογικός λόγος, όχι σαν την πραγματικότητα που μας στοιχειώνει καθημερινά.
Ο μισθός μεταφράζεται σε ενοίκιο και εξόφληση της κοπέλας που ερμηνεύει διπλό ρόλο, έχοντας το σπίτι καθαρό και τακτικό, και φροντίζοντας τα παιδιά τις ώρες που λείπουν οι γονείς, η μαμά ή ο μπαμπάς ή και οι δύο, από το σπίτι. Και μετά, τι; Αν τα μαθήματα κολύμβησης, για δύο φορές την εβδομάδα, και για να νιώθουμε ασφάλεια το καλοκαίρι στην πισίνα και τη θάλασσα, ξεπερνούν τα 380 ευρώ (τον χρόνο), στην καλύτερη περίπτωση, τότε τι να πούμε για τα 120 ευρώ που στοιχίζουν τα μαθήματα μπαλέτου τον μήνα;
Τα δίδακτρα για τα ιδιωτικά σχολεία παίζουν, από 8.000 ευρώ μέχρι 14.000 ευρώ, ίσως και παραπάνω, με μικρές αποκλίσεις όσο περνάει ο καιρός. Το λεωφορείο έρχεται επιπλέον 2.000 ευρώ το κάθε παιδί, γι' αυτό και οι γονείς-σοφέρ είναι ολοένα και πιο σύνηθες φαινόμενο.
Οικογενειακά βάρη. Δεν θα πούμε τι γίνεται στην περίπτωση των μονογονεϊκών οικογενειών, γιατί εκεί μπατάρει η βάρκα με προοπτική Τιτανικού. Η αβεβαιότητα είναι τρελή. Από τη στιγμή που γεννιούνται τα παιδιά, και ξεπαραδιάζεσαι για πρώτη φορά για κούνια, καρεκλάκια φαγητού και αυτοκινήτου, η ζωή γίνεται child-proof και χωρίς να το καταλάβεις, ξεχνάς τις προσωπικές σου ανάγκες, τα σινιέ παπούτσια, τις τσάντες-υπερπαραγωγές, τα καθημερινά ψώνια, τα ακριβά και τα λιγότερο ακριβά σπορ του στυλ και της κοκεταρίας.
Γίνεσαι ερασιτέχνης καρατέκα. Πώς σας φαίνεται το κόστος 350 ευρώ για όλο τον χρόνο, για μία φορά την εβδομάδα καράτε στο σχολείο; Και αυτή είναι μια τιμή, ειδικά διαμορφωμένη για φέτος, «χαμηλότερη». Μιλάμε για ακρίβεια, φωνάζουμε για την κρίση, αλλά κανείς δεν τολμάει να γίνει πιο συγκεκριμένος. Και δεν μιλάμε φυσικά για περιπτώσεις οικογενειών που ζουν με 800 ευρώ τον μήνα. Μιλάμε για τα παιδιά που μπορούν, γεννήθηκαν τυχερά, οι γονείς τους έχουν την οικονομική άνεση (πώς είπατε;) να τα στείλουν σε ιδιωτικό σχολείο και να φροντίσουν να τους παρέχουν τα καλύτερα. Ή έτσι πιστεύουν.
Και πιστεύουμε. Με ένα παιδί κάτι γίνεται. Με δύο ή παραπάνω, τα ποσά γίνονται σχεδόν αστρονομικά, εξωπραγματικά σίγουρα. Δεν είναι υπερβολή να πούμε ότι ο φετινός Σεπτέμβριος ξεκίνησε με απώλειες στις τάξεις των ιδιωτικών σχολείων, γιατί είναι πραγματικότητα. Ορισμένοι γονείς σκέφτηκαν καλά τι αντέχουν και πόσο αντέχουν και έβγαλαν τα παιδιά τους από το ιδιωτικό για να τα μεταγράψουν στο δημόσιο της γειτονιάς. Όχι ότι και σε αυτήν την περίπτωση δεν υπάρχει υψηλό κόστος, απλώς αυτομάτως μειώνεται ένα σημαντικό ποσό. Και διοχετεύεται κάπου αλλού.
Τα έξοδα δεν τελειώνουν ποτέ. Αν το παιδί θέλει να αγοράζει κάτι από την καντίνα, στο πρώτο ή το δεύτερο διάλειμμα, επειδή όλοι οι φίλοι του το κάνουν, πρέπει να έχει στο πορτοφόλι του 2 με 3 ευρώ. Αν υπολογίσουμε πώς μεταφράζεται αυτό το μήνα, την εβδομάδα, τον μήνα, έχουμε μια εικόνα.
Δεν ήμουν ποτέ καλή στα μαθηματικά, αν και τα αγαπούσα. Ξέρω όμως ότι τουλάχιστον στο εξωτερικό μπορείς να βρεις σίγουρα πιο ποιοτικά και οικονομικά ρούχα και παπούτσια, γι' αυτό και συμφέρει πολλές φορές να ψωνίζεις παιδικά από το Ίντερνετ. Ή να ανακυκλώσεις τα ρούχα των δικών σου παιδιών με άλλων, μικρότερων ή μεγαλύτερων, χωρίς αυτό να σημαίνει ότι δεν θα χρειαστούν και καινούργια.
Για κάποιο ανεξήγητο λόγο, οτιδήποτε έχει να κάνει με παιδιά χρυσοπληρώνεται. Δεν μπορεί για να αγοράσεις βιβλία, τσάντα, κασετίνα και χαρτική ύλη για παιδιά α΄ ή β΄ δημοτικού να πληρώνεις στο βιβλιοπωλείο από 400 έως 600 ευρώ. Ένα ποδήλατο να στοιχίζει 500 ευρώ, ένα ζευγάρι αθλητικά 80 ευρώ (που θα φορεθεί το πολύ έναν χρόνο), η παιδοψυχολόγος να ζητάει 70 ευρώ την επίσκεψη, σε εβδομαδιαία βάση, και ο παιδίατρος 40 για κάθε παιδί.
Δεν υπάρχει λόγος να γίνουμε μίζεροι, τσιγκούνηδες ή απαισιόδοξοι, ούτε αυτό είναι το ζητούμενο. Αλλά είναι λυπηρό να συνειδητοποιούμε πόσο ακριβή είναι η ζωή με τα παιδιά. Ένα σινεμά το Σαββατοκύριακο ή ένα θέατρο κοστίζει μίνιμουμ 100 ευρώ, αν υπολογίσεις και το πάρκινγκ, τη βενζίνη, τα εισιτήρια, την έφοδο στο μπαρ. Γιατί, αν είναι να το κάνεις, δεν υπάρχει λόγος να τους το βγάλεις από τη μύτη.
Μια νταντά με συστατικές και στοιχειώδεις γνώσεις παιδαγωγού ζητάει τουλάχιστον 1.200 ευρώ. Για τον ηλεκτρονικό υπολογιστή θέλεις γύρω στα 500 ευρώ. Για αγορά μεγαλύτερου και ασφαλέστερου αυτοκινήτου, ας μη μιλήσουμε καλύτερα. Ούτε για το πόσο θα στοιχίσουν οι χριστουγεννιάτικες διακοπές, αν θελήσετε να μείνετε σε ξενοδοχείο.
Οπότε, πού καταλήγουμε; Πουθενά. Γεννιούνται μόνο διλήμματα: μπαλέτο ή καράτε, ποδόσφαιρο ή μπάσκετ, ιδιωτικό ή δημόσιο; Τα παιδιά είναι χαρούμενα με λίγα. Αγαπούν τα παιχνίδια, όπως τα αγαπούσαμε κι εμείς. Το μόνο κακό είναι ότι νομίζουν (ακόμη) ότι υπάρχει κάπου μια «λεφτιά». Και ποιος θα τους πει ότι ο Άγιος Βασίλης φέτος δεν θα είναι και τόσο large;