Όταν έλειπε ο κηπουρός, λόγω καλοκαιρινών διακοπών, η μικρή μου κόρη είχε αναλάβει με δική της πρωτοβουλία να τον αντικαταστήσει. Φορούσε αντηλιακό, μαγιό και καπέλο και αφιέρωνε από μισή μέχρι μία ώρα τη μέρα στο πότισμα του κήπου. Δεν της ξέφευγε θάμνος ούτε δεντράκι κι αν κάτι ξεχνούσε, την επόμενη μέρα το θυμόταν για να το ποτίσει με μεγαλύτερη φροντίδα. Από τότε, όποτε προθυμοποιείται να ποτίσει και η αδερφή της, το χώμα γίνεται λάσπη, οι δυο τους γίνονται μούσκεμα και μόνο τα δέντρα δεν θυμούνται... Αλλά το διασκεδάζουν και με το παραπάνω.
«Πότε θα... φωτίσουμε μαμά;», έλεγε ξανά και ξανά η μικρούλα, που εννοούσε, φυσικά, να ποτίσουμε, απολαμβάνοντας όλη τη διαδικασία. Όπως και στο σπίτι που νοικιάζαμε κάθε χρόνο στο νησί, με το μποστάνι, τον κήπο, τους κρυμμένους θησαυρούς, για να ανακαλύψουν με λαχτάρα αγγουράκια, κολοκυθάκια, ντομάτες, λεμόνια, σταφύλια, μελιτζάνες, σύκα και να αναφωνήσουν «μύρισε να δεις, είναι από τον κήπο μας».
Διάβασα, λοιπόν, στους Financial Times ότι σύμφωνα με μια νέα έρευνα από το Royal Horticultural Society, η κηπουρική μπορεί να βοηθήσει τα παιδιά όλων των ηλικιών να αποδίδουν καλύτερα στο σχολείο. Αντί, λέει, να ανοίγετε τα βιβλία των μαθηματικών, της γλώσσας και των ασκήσεων, βγείτε καλύτερα στον κήπο. Κάπως έτσι ξεκίνησε στην Αγγλία μια καμπάνια που διήρκεσε συνολικά τρία χρόνια προκειμένου να γίνουν ευρύτερα γνωστά τα οφέλη που κερδίζουν όσα παιδιά, αγόρια και κορίτσια, ασχολούνται τακτικά με την κηπουρική για να επικεντρώνονται καλύτερα στην ανάγνωση και στην κατανόηση των μαθημάτων.
Εμείς να τα βλέπουμε αυτά. Κι ας μη μας αρέσουν οι έρευνες. Λέγεται, μάλιστα, ότι οι νεαροί κηπουροί, χωρίς να το ξέρουν ή να το συνειδητοποιούν, παίρνουν έτσι και περισσότερες πρωτοβουλίες. Η συγκεκριμένη καμπάνια που ξεκίνησε για να συνδέσει την κηπουρική με το σχολείο, έριξε τους σπόρους, συμβουλές και οδηγίες σε περισσότερους από 2,5 εκατ. μαθητές, με την ιστορία να εξελίσσεται και να εμπεδώνεται στα μπαλκόνια και στις αυλές των σπιτιών τους, όχι ότι και οι γλάστρες στο εσωτερικό των σπιτιών έμειναν πίσω.
Τώρα που το θυμήθηκα, στον παιδικό σταθμό και των δύο κοριτσιών, αλλά και στο νηπιαγωγείο αργότερα, υπήρχε πάντα η ιδέα ενός αυτοσχέδιου, μικρού θερμοκηπίου που συνοδευόταν από τη σχετική παρακολούθηση από τα παιδιά, στη διάρκεια της σχολικής χρονιάς. Μια μέρα, το ένα κορίτσι γύρισε στο σπίτι με ένα άσπρο ποτηράκι και τον βασιλικό της, κάποια άλλη φορά η αδερφή της μου έδειξε με καμάρι σε ποιο σημείο της δενδροφύτευσης στο δασάκι του σχολείου της είχε φυτέψει το δικό της δενδρύλλιο. Και στο σπίτι, όμως, η μεγάλη αγαπάει την ελιά που της αγόρασε η γιαγιά στα πρώτα της γενέθλια και τώρα έγινε σαν εκείνη σε ύψος. Αλλά κι εγώ θυμάμαι ένα κακτάκι που μου είχε αγοράσει ο δικός μου μπαμπάς μέσα σε ένα λευκό τρανζίστορ, για να το μεταφυτέψουμε στη ζαρντινιέρα και μετά σε μεγάλη γλάστρα και να γίνει θεόρατο, με δύο μεγάλα χέρια κι ένα κεφάλι με μαλλιά καρφάκια. Δεν μπορώ να πω ότι το πότιζα τακτικά, αλλά το φρόντιζα με αγάπη...
Αν αρίστευσα; Όχι απαραίτητα. Συγκεντρώνομαι, πάντως, εύκολα. Η κηπουρική στο σπίτι έχει το καλό ότι τα παιδιά ξεχνούν τις ευκολίες τους, βγαίνουν από τον μικρόκοσμό τους, κλείνουν τα κομπιούτερ και τα ηλεκτρονικά παιχνίδια και χωρίς να το συνειδητοποιούν, έχουν τη δυνατότητα να αυτοσχεδιάσουν, να έρθουν σε επαφή με τη Φύση και να βάλουν το δικό τους στίγμα.
Τα παιδιά στην Αγγλία φύτεψαν ανάμεσα σε δύο τσιμεντένια κτίρια-γλόμπους, από τα τέλη του 20ού αιώνα, πατάτες, ντομάτες, γλυκό καλαμπόκι, λάχανα, κρεμμύδια, φράουλες... Και μετά θέλησαν να επαναλάβουν το νέο τους χόμπι στο σπίτι. Φυτεύοντας μέντα και γιασεμί. Αλλά και καρότα και φασόλια. Και δεν έχει σημασία αν τα συγκεκριμένα φρούτα ή λαχανικά θα καταναλωθούν από όλα τα μέλη της οικογένειας με την ίδια όρεξη. Ούτε αν γίνουν χάλια, μέσα στις λάσπες, με χέρια, πόδια, ρούχα, πρόσωπα, χωμένα μέσα στις πρασινάδες.
Είναι σαν το βιβλίο με τον Τσάρλι και τη Λόλα και τίτλο «Ποτέ μα ποτέ στη ζωή μου δεν θα φάω ντομάτα». Τι σημασία έχει; Με την κηπουρική όλα γίνονται. Κέρδος είναι και η στιγμή που ο χρόνος θα σταματήσει και θα αρχίσουν να παρατηρούν τα έντομα. Τι ωραία που θα ήταν και τα δικά μας σχολεία, ιδιωτικά και δημόσια, αν είχαν δικούς τους λαχανόκηπους, με τόσους υποψήφιους, επίδοξους κηπουρούς. Και στα διαλείμματα, μαζί με τα σπιτικά σάντουιτς, να γεύονται και κάτι από το μποστάνι. Ακόμη και η Μισέλ Ομπάμα μετέτρεψε τμήμα του Λευκού Οίκου σε λαχανόκηπο με τη βοήθεια ενός τοπικού σχολείου. Και στην Αμερική, από το 1999 και μετά, με το συγκεκριμένο σπορ έχουν ασχοληθεί εκατοντάδες χιλιάδες εκπαιδευτικοί και σχολεία.
Από όλα έχουμε να πάρουμε κάτι. Και από τα λουλούδια. Και από τα λαχανικά. Η κηπουρική θέλει θυσίες, φροντίδα, πειθαρχία, επιμονή, συγκέντρωση, αλλά βοηθάει και στον συναισθηματικό τομέα. Τα παιδιά πρέπει να ενθαρρύνονται να τρέχουν στο γρασίδι, να σκαρφαλώνουν σε δέντρα, να κόβουν φρούτα, να πετούν χαρταετούς, να φροντίζουν ζώα, μικρά, μεγάλα, έντομα, άγνωστα, γνωστά, οικεία, όχι και τόσο... Να ξαπλώνουν σε αιώρες ανάμεσα σε δέντρα, να γελούν πάνω σε κούνιες στερεωμένες σε δέντρα, στο δάσος, αντί να ζουν και να μεγαλώνουν μέσα στην ασφάλεια της μονοτονίας της περιφραγμένης παιδικής χαράς. Ένας μυστικός ή ένας βοτανικός κήπος είναι μια καλή εισαγωγή στο θέμα μας. Το bonsai είναι το κυρίως πιάτο. Και για επιδόρπιο, ένα δεντρόσπιτο.