Τι είναι καινούργιο στη μόδα; Όλα και τίποτα. Σε μια περίοδο που όλοι κατηγορούν τους σχεδιαστές για έλλειψη πρωτοτυπίας, γυναίκες από 17 έως 70 χρονών φωτογραφίζονται και εξομολογούνται ποια είναι τα ρούχα που αρμόζουν στην δεκαετία που διανύουν. Τις φαντάζομαι να ανοίγουν τις ντουλάπες τους και να ανακαλύπτουν θησαυρούς, θησαυρούς που κληρονόμησαν από τις μαμάδες και τις γιαγιάδες τους, μαρτυρώντας την μόδα που ανακυκλώνεται, λατρεύεται και απομυθοποιείται, τη μόδα που επιμένει να αλλάζει.
Σκέφτομαι πως ποτέ δεν υπήρχαν περιθώρια για αληθινές επαναστάσεις. Πολύ απλά γιατί η μόδα δεν θα είχε διάρκεια αν έμοιαζε με πυροτέχνημα. Τα υφάσματα είναι δεδομένα, δεκαετίες τώρα, μαζί και οι κανόνες του παιχνιδιού. Η γοητεία της μόδας είναι πως μπορεί κανείς να παίξει μαζί της, να την ειρωνευτεί, να την κάνει δική του, να την εξουσιάσει, να την εκμεταλλευτεί.
«Εμπνέομαι περισσότερο από τις κοινωνίες και τις δεκαετίες, παρά από τις γυναίκες», λέει ο Miguel Adrover, καταρρίποντας το μύθο της μούσας. Παρθενογένεση δεν υπάρχει σε καμία μορφή τέχνης. Ο,τι έκανε ο Karl Lagerfeld για τον Fendi με τα sixties, δεν αποτελεί ένα αναμάσημα, μια ξώφαλτση επιστροφή στο '60, μια αναλαμπή. Η εύκολη λύση θα ήταν να ξαναβγάλει τα ίδια πατρόν, με τα ίδια υφάσματα και αξεσουάρ, και να έβαζε απλώς την υπογραφή του.
Αυτό σημαίνει παλινδρόμηση, αυτός είναι ο ορισμός της βιομηχανίας μόδας. Ας το πάρουμε απόφαση. Δεν υπάρχει χρόνος για επαναστάσεις. Τίποτα δεν είναι ή δεν πρέπει να αφήνει ρετρό αποτυπώματα. Κάθε ριμέικ μιας άλλης εποχής, μέσα από ένα σύγχρονο πρίσμα, είναι ευπρόσδεκτο. «Προσπαθώ διαρκώς να προαισθάνομαι τι είναι καινούργιο», έλεγε ξανά και ξανά η Μiuccia Prada στα παρασκήνια του σόου της.
Τι είναι καινούργιο λοιπόν; Κάποιος που δεν είναι εκπαιδευμένος, που δεν ασχολείται καθημερινά με τους νόμους του ντυσίματος, είναι ίσως επόμενο να πει ότι όλα ανακυκλώνονται, ότι όλα θυσιάζονται στο βωμό της εμπορικότητας. Το ίδιο όμως δεν ισχύει και στη μουσική, στο θέατρο, στο ντιζάιν, στον χορό, στην αρχιτεκτονική; Γιατί δεν κατηγορεί κανείς τους σκηνοθέτες για τις εμμονές τους με παλιές, δοκιμασμένες συνταγές και remakes; Για τον απλούστατο λόγο ότι κάτι αντίστοιχο δεν μεταφράζεται σε έλλειψη ιδεών ή παρελθοντολαγνεία αλλά σε ωρίμανση, εξέλιξη, άποψη.
Άποψη είναι και το πτι-καρό ταγέρ στον Lagerfeld, οι καμέλιες και τα πλαστικά σκουλαρίκια στην Chanel, οι καουμπόικες μπότες στον Dior, τα μίνι, τα γούνινα καπέλα, η διαδρομή από το 1900 μέχρι το 2015. Ένας αιώνας μόδα (και κάτι) σε μια σεζόν. Με τον ίδιο τρόπο που χώρεσε ολόκληρος ο Σαίξπηρ σε μια ώρα, γιατί να μην μπορούν να παρελάσουν δέκα δεκαετίες σε μια σεζόν ή 200 επιδείξεις μόδας από τέσσερις πρωτεύουσες σε μία γκαρνταρόμπα;
Ας μην ξεχνάμε ότι και το 1958 γκρίνιαζαν ότι δεν υπήρχε τίποτα νέο. Όπως όταν ο Fath και ο Balmain παρουσίαζαν στη δεκαετία του '50, τη δική τους ματιά στα twenties και όλοι τους χαρακτήριζαν νοσταλγούς χωρίς αιτία. Για τον λόγο αυτό και είναι εξαιρετικά ριψοκίνδυνο, ίσως και ανώφελο, να προσπαθεί κανείς να εντοπίσει το πιστοποιητικό γέννησεως κάθε τάσης. Τα fifties μπορεί να σηματοδοτήθηκαν από το New Look του Christian Dior το 1947 αλλά έχει μεταλλαχτεί τόσες φορές που θα πρέπει κανείς να μιλάει με sequels, όπως στο σινεμά: New Look I, II, III… Δεν θα έπρεπε να έχουμε παράπονο. Ως θεατές τουλάχιστον έχουμε τη δυνατότητα, να ανεβάζουμε μια ολότελα νέα υπερπαραγωγή κάθε έξι μήνες. Σήμερα θα ντυθώ ηρωίδα του 19ου αιώνα με φουσκωτά μανίκια και Εδουαρδιανά σακάκια και αύριο, θα δοκιμάσω άσιντ πετροπλυμένα ντένιμ από τη δεκαετία του '80. Αρκεί μια κίνηση για να γίνετε η ερωμένη του Ναπολέοντα ή του Μάρλον Μπράντο, ακόμη και ηρωίδα του Ντοστογιέφσκι.
Το έχει δηλώσει άλλωστε και η Coco Chanel, «Για να είναι κανείς στη μόδα, θα πρέπει πρώτα να είναι ντεμοντέ». Αν είσαι ανιστόρητος, πώς θα φιλτράρεις τα νέα ερεθίσματα; Και οι πειρατές έχουν λόγο ύπαρξης, και οι Μπαρμπαρέλες, και τα κορίτσια των λουλουδιών, μαζί και οι αμαζόνες... Πηγαίνουμε έναν αιώνα πίσω με τεχνολογία του 21ου αιώνα. Γιατί βλέπουμε όλες τις δεκαετίες να αναμιγνύονται στο μίξερ του στυλ με σύγχρονα καρικεύματα; Οι εξηγήσεις είναι πολλές. Για την Donatella Versace: «Οι γυναίκες θέλουν εναλλαγές, θέλουν ποικιλία στη ζωή τους. Στην ζωή τους, ταξιδεύουν πολύ και δεν θα άλλαζαν τις μπότες τους για ένα φόρεμα κοκτέιλ, ούτε θα ήθελαν να μοιάζουν με εξωγήινες».
Για την Anna Wintour, όλα έχουν να κάνουν με την οικονομική κατάσταση. Κάπως έτσι συνδέει το τέλος της δεκαετίας του '80 και τα χρόνια του Ρίγκαν με μια μαύρη, απέρριτη και μινιμαλιστική σεζόν. Τώρα που τα διεθνή χρηματιστήρια καθορίζουν τον ρυθμό της ζωής, υπάρχει μια δεκαετία για κάθε επενδυτή. «Τα ρούχα δεν αποκλείεται να είναι πιο σημαντικά από την οικονομία», υποστηρίζει η Donna Karan που μοιάζει να έχει αντίθετη άποψη. «Η σχέση μας με τη μόδα δεν έχει να κάνει τόσο με τις ανάγκες μας, όσο με την ανάγκη για ανόρθωση ηθικού. Ουσιαστικά δεν χρειαζόμαστε τίποτα. Η μόδα είναι απόλυτα συνυφασμένη με την επιθυμία. Το μήνυμα είναι ξεκάθαρο. Αν τα πράγματα είναι δύσκολα εκεί έξω, τι μπορώ να δώσω στον εαυτό μου για να νιώσω καλύτερα;»